Байгалийн усны нөөц, чанарт үзүүлж буй хүний үйл ажиллагааны нөлөөлөл нь нийгэм эдийн засгийн үр дагаварын үүдэлтэй юм. Гол, нуур, мөсөн гол зэрэг эх газрын усан сан далайн гаралтай хур чийгээр тэжээгддэг. Эх газрын ус далайд цутгана. Энэхүү байгалийн усны эргэлтийн хүрээнд усны нөөц харилцан адилгүй хугацаанд нөхөн сэргэгдэнэ. Аливаа нөөцийг нөхөн сэлбэгдэх хэмжээнээс нь хэтрүүлэн ашиглаваас уг нөөц шавхагддахад хүрнэ. Манай орны гадаргын усны нийт нөөц нь 599 шоо км. Үүнийг хувиар бодож үзвэл усны нөөцийн 83.7 хувь нь нуур, 10.5 хувь нь мөсөн гол, 5.8 хувь нь голын ус юм. Гадаргын усны нөөцийн 85 хувийг цэнгэг ус эзлэнэ. Үүний 93.6 хувийг Хөвсгөл нуурт хамаарагдана. Хамгийн богино хугацаанд нөхөгдөх нөөц бол голын ус юм. Энэ нь дунджаар 20 хоногт буюу жилд 18 удаа солигдоно. Монгол орны нутагт бүрэлдэх гол, мөрний жилийн дундаж нөөц 30.6 шоо км, ОХУ, БНХАУ нутгаас ирэх урсацыг оролцуулан тооцвол 34.6 шоо км болно. Манай орны усны нөөц дэлхийн ус хагалбарын 3 ай савд багтдаг. Үүний 51.5 хувь нь хойд мөсөн далайн ай савд , 36.7 хувь нь төв азийн гадгаш урсгалгүй ай савд 11.8 хувь нь номхон далайн ай савд тус тус багтаж байна. Манай орны цэвэр усны нөөц ойрын жилүүдэд багасч байгаа нь хүний зохисгүй үйлдэлтэй холбоотой. Ой модыг их хэмжээгээр огтлох нь гүний усны нөөцийг багасгах шалтгаан болохоос гадна хэд хэдэн шалгаантай.Нэгдүгээрт: дэлхийн дулаарал түүнийг дагасан цөлжилт юм. Монголд сүүлийн 50 жилд цөлжилт эрч хүчтэй явагдаж бэлчээрийн 70 хувь нь талхлагджээ. Элс 42.2 мянган ам дөрвөлжин гадаргууг бүрхсэн байна. Эх орныхоо усыг тоолсон чинь зуу зуугаараа хатаж ширгэсэн тоо гарч харанга дэлдэж байна.
Хоёрдугаарт: хүний буруу үйл ажиллагаанаас болоод усны хомсдолд орж байна. Алтны том том ордод хэрэглэж байгаа ус, гол голдригыг өөрчилснөөс үүссэн гол мөрний ширгэлт аюул авчирч байгаа юм.
Гуравдугаарт: хөрс усны бохирдол. Гар аргаар алт олборлогчдоос болоод багагүй гол горхи, хөрс бохирджээ. Жишээлбэл: Өмнөговь, Дорноговь, Баянхонгор, Сүхбаатар аймгуудаар яваад гар аргаар алт олборлогсод 350-500 мянга байгааг тогтоож тэд цианит, мөнгөн усаар алт угааснаас хөрсөнд шингэж гүний усыг бохирдуулж байгааг олж тогтоожээ. Цианит мөнгөн ус нь үерийн усаар туугдан тархаж байгаагаас гадна мөнгөн ус нь ууршиж хүний эрүүл мэндэд нөлөөлдөг байна. Түүнээс болоод хөдөө голын дэргэд хоноглохдоо хотоос авч яваа усаа хэрэглэж байх жишээтэй.
Бид энэ дүн мэдээлэлийг уншаад халаглаад өнгөрөх үү! Иргэн та бас л нэг юм бодож буй биз баялагийг нь сорчоод байгалиа дахин сэргээх аргагүй болгоод хаяж байгаа бидний энэ хэнэггүй, тэнэг зан удахгүй бидний нүдэнд ил харагдаад таны үүдийг тогшоод ирэх вий тэр үед бид бурууг хэнээс хайх вэ? Манайд эзэн холбогдогч, хариуцлага гэсэн үг зөвхөн толь бичигт л байдаг болж. Бас л хармасмаар, Би үүгээр юу хэлэх гээд байна гэхлээр эх оронд минь усны гачаал нүүрэлчээд байна шүү! та өнөөдрөөс өөртөө эзэн нь байж ус гэх чандмань эрдэнээ хайралцгааяа далайд дусал нэмэр гэдэг биз.
Бид энэ дүн мэдээлэлийг уншаад халаглаад өнгөрөх үү! Иргэн та бас л нэг юм бодож буй биз баялагийг нь сорчоод байгалиа дахин сэргээх аргагүй болгоод хаяж байгаа бидний энэ хэнэггүй, тэнэг зан удахгүй бидний нүдэнд ил харагдаад таны үүдийг тогшоод ирэх вий тэр үед бид бурууг хэнээс хайх вэ? Манайд эзэн холбогдогч, хариуцлага гэсэн үг зөвхөн толь бичигт л байдаг болж. Бас л хармасмаар, Би үүгээр юу хэлэх гээд байна гэхлээр эх оронд минь усны гачаал нүүрэлчээд байна шүү! та өнөөдрөөс өөртөө эзэн нь байж ус гэх чандмань эрдэнээ хайралцгааяа далайд дусал нэмэр гэдэг биз.
N. Orkhon
Комментариев нет:
Отправить комментарий